Għar Dalam – jedno z najstarszych, prehistorycznych miejsc na Malcie 

Ghar Dalam

Għar Dalam to często pomijane, a jednak bardzo ciekawe miejsce, które zdecydowanie warto odwiedzić podczas pobytu na Malcie. Jaskinia jest jednym z najstarszych, prehistorycznych miejsc jakie udało się odkryć na maltańskich wyspach. Archeolodzy znaleźli tu kości zwierząt pochodzących sprzed 500.000 lat, a także najstarsze ślady obecności człowieka na Malcie, które datuje się na około 7500 lat wstecz. Co jeszcze ciekawego skrywa jaskinia Għar Dalam?

Għar Dalam – położenie i podstawowe informacje

Ghar Dalam jest jaskinią krasową, ulokowaną na wzgórzu w południowo-wschodniej części Malty. Znajduje się w drodze do centrum miasta Birżebbuġa, 500 metrów od zatoki St George’s. To miejsce o dużym znaczeniu paleontologicznym i archeologicznym. 

Ghar Dalam
Wnętrze jaskini Ghar Dalam

Jaskinia posiada około 144 metrów głębokości, 18 metrów maksymalnej szerokości i w najwyższym miejscu osiąga wysokość około 8 metrów. Wejście do jaskini znajduje się 15,5 metra nad poziomem morza i posiada wejście przypominające bramę, która otwiera się na dolinę Wied Dalam. Ze względów bezpieczeństwa dla zwiedzających udostępnione zostało jedynie pierwsze 50 metrów głębokości jaskini. Co sprawiło, że w tym miejscu uformowała się tak okazała jaskinia? 

Għar Dalam – jak powstała prehistoryczna jaskinia? 

Przyczyn powstania jaskini Ghar Dalam należy dopatrywać się jeszcze w czasach epoki lodowcowej. Gdy w Europie panowała era lodowa, na Malcie nie było ani lodu ani śniegu. Na tych terenach panowała wtedy tak zwana era deszczowa, która spowodowała szereg zmian.

Ghar Dalam muzeum
Informacje o epoce lodowcowej znajdujące się we współczesnej części muzeum

Dolina Wied Dalam, która biegnie przez jaskinię, początkowo była wyższa i tworzyła ją woda. Z czasem opadała głębiej, a woda przenikała przez pęknięcia, które tworzyły podziemne wgłębienie. W epoce plejstocenu, w regionie śródziemnomorskim, panował bardzo mokry klimat z dużą ilością opadów. Rzeka pęczniała okresowo, przez co pojawiła się erozja, spowodowana przez wapień. 

Ghar Dalam
Wnętrze jaskini Ghar Dalam

Z czasem rzeka osiągnęła wysokość dzisiejszego wejścia do jaskini i w ten sposób uwolniła jej wnękę. Co ciekawe Ghar Dalam to tylko część podziemnego korytarza. Na drugim końcu doliny znajduje się druga, nieco mniejsza wnęka, którą nazywa się drugą jaskinią

Hipopotamy i słonie na Malcie

Malta w czasach epoki lodowcowej była bardzo zielonym obszarem z bujną roślinnością i stanowiła dobre schronienie dla zwierząt, które migrowały z północnej części Europy. Obecnie znamy Maltę jako archipelag wysp, dlatego w tym momencie do głowy może przyjść pytanie – w jaki sposób te zwierzęta dostały się na wyspę? 

Otóż Malta nie zawsze była wyspą! Podczas zmian klimatycznych, jakie miały miejsce w tamtych czasach, poziom wód bardzo się obniżył i wynurzył się ląd łączący Maltę z Sycylią. Tak, Malta była kiedyś częścią kontynentalnej Europy! Przejście stanowiło naturalny most dla zwierząt, które uciekały przed zlodowaceniem.

Ghar Dalam muzeum
Obraz przedstawia jak mogła wyglądać kiedyś Malta

Zwierzęta, które chciały zapewnić sobie przetrwanie musiały jednak dostosować się do warunków jakie panowały na nowym lądzie. Gatunki, którym udało się zaadaptować do nowego środowiska zmieniały swój rozmiar. W muzeum, znajdującym się przy jaskini możemy zobaczyć na przykład szkielety miniaturowych słoni i hipopotamów, które rozmiarowo można porównać do wielkości psa rasy bernardyn. 

szkielet karłowatego hipopotama
Szkielet karłowatego hipopotama

Għar Dalam – muzeum 

Wewnątrz jaskini Għar Dalam znaleziono tysiące kości i zębów wymarłych zwierząt, a także artefakty pochodzące prawdopodobnie od pierwszych mieszkańców wysp. Wiele szkieletów pochodzi od zwierząt, których gatunki prawdopodobnie nigdy nie występowały na Malcie. Istnieje teoria, że być może podczas ery deszczowej przybyły wraz z wielką wodą z innych części Europy i zostały w ten sposób wrzucone do jaskini

Ghar Dalam
Kości hipopotamów znalezione w jaskini Ghar Dalam
Ghar Dalam

W Għar Dalam nigdy nie zostały odkryte szczątki ludzkie, stąd wiemy, że jaskinia nie była wykorzystywana jako miejsce pochówku. Mogła jednak służyć do hodowli zwierząt lub innych zajęć życia codziennego. Archeolodzy odkryli tu narzędziakawałki ceramiki, które świadczą o obecności neolitycznego człowieka

Wszystkie eksponaty, jakie udało się odkryć archeologom, możemy zobaczyć w muzeum, które zostało podzielone na dwie sekcje. Przy wejściu znajduje się sekcja współczesna, która zawiera informacje o epoce lodowcowej i powstaniu jaskini. Jest też informacja o archeologach pracujących w jaskini, odkrytych artefaktach i kościach znalezionych w poszczególnych warstwach Għar Dalam. 

Ghar Dalam muzeum
Informacja o zmianach klimatycznych we współczesnej części muzeum

Druga część muzeum została wybudowana i zachowana w wiktoriańskim stylu. Jest to jedno z niewielu takich miejsc na świecie, które do dziś zachowały swój oryginalny wygląd. Tak zwane stare muzeum zawiera imponującą wystawę gigantycznych zwierzęcych zębów oraz szkielety karłowatego słonia, hipopotama, jelenia i innych nieznanych nam gatunków zwierząt. Znalezione zęby i kości świadczą o tym, że na terenach Malty mogły żyć nie tylko zwierzęta skarłowaciałe, ale i też te o gigantycznych rozmiarach

Ghar Dalam muzeum
Starsza część muzeum w stylu wiktoriańskim
Ghar Dalam muzeum
Kości zwierząt znalezione w jaskini Ghar Dalam
Ghar Dalam muzeum
Ghar Dalam muzeum
Ghar Dalam muzeum

Jaskinia jako schronienie podczas wojny

Għar Dalam w 1940 roku było zamieszkałe przez około 200 osób, które schroniły się w jaskini podczas II wojny światowej. Uchodźcy przebywali tam przez około 2-3 miesiące. W październiku armia brytyjska przejęła to miejsce i zostali zmuszeni do ewakuacji. Siły powietrzne używały Ghar Dalam jako magazyn paliwa lotniczego. Do wyrównania dna jaskini wypełnili ją workami z piaskiem i gruzem. Jaskinia i muzeum pozostały zamknięte do publicznego wglądu do 1947 roku. 

Ghar Dalam

Ghar Dalam – co jeszcze warto wiedzieć o tym miejscu?

Jaskinia Għar Dalam i dolina Wied Dalam to obszar o znaczeniu ekologicznym, który stanowi część sieci obszarów Natura 2000. Można tu podziwiać endemiczne gatunki roślin na przykład Sandarac Gum Tree – bardzo rzadko spotykane, narodowe drzewo Malty. 

Dolina Wied Dalam
Ogród w dolinie Wied Dalam
Ghar Dalam
Ghar Dalam narodowe drzew Malty
Narodowe drzewo Malty
Ghar Dalam
Ogród w dolinie Wied Dalam

Na terenach ogrodu znajduje się też ufortyfikowane miasteczko Borg in-Nadur, punicki grobowiec sprzed 500 lat p.n.e, a także największa, rzymska cysterna znaleziona na wyspach. 

Dziś niektóre części doliny Wied Dalam są wykorzystywane przez firmę Enemalta do magazynowania paliw. Są to paliwa głównie lotnicze, przechowywane w specjalnych jaskiniach, a tunele są połączone z terenami lotniska i portu w Marsa. 

Ghar Dalam – informacje praktyczne

Jaskinia jest zarządzana przez władze Malty i znajduje się na liście Narodowego Wykazu Dóbr Kulturowych Wysp Maltańskich (National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands).

Bilety wejściowe można zakupić na miejscu i skorzystać z parkingu dla odwiedzających muzeum. Aktualne godziny otwarcia i ceny biletów znajdują się na stronie Heritage Malta.

Jeśli podczas pobytu na Malcie zabrakło Wam czasu na odwiedziny Ghar Dalam, możecie odwiedzić jaskinię wirtualnie! 👇

Wybierasz się na Maltę po raz pierwszy?
Sprawdź 7 najważniejszych informacji przydatnych przed podróżą. ✈

Szukasz więcej informacji z pierwszej ręki?
👉 DOŁĄCZ do grupy miłośników Malty i Gozo na Facebooku.

Wycieczki jednodniowe po Malcie i Gozo 🌴 REZERWACJA WhatsApp +48 798 145 686.

Jeśli podoba Ci się moja twórczość i chcesz przyśpieszyć rozwój mojego bloga, zaproś mnie na wirtualną kawę. ☕ Możesz też zostać moim Patronem! 🌟


KOMENTARZE

  • Piotr
    25 czerwca, 2023 at 8:58 am

    Aż chce się tam pojechać i samemu zobaczyć 🙂

    • Gosia
      25 czerwca, 2023 at 9:07 am

      Polecam! Bardzo ciekawe miejsce 🙂

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *